Στο τελικό στάδιο βρίσκονται οι διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ για την ένταξη της Κύπρου στο πρόγραμμα κατάργησης θεωρήσεων εισόδου (Visa Waiver Programme), όπου οι κάτοχοι κυπριακών διαβατηρίων θα μπορούν να ταξιδεύουν στις ΗΠΑ χωρίς να χρειάζονται βίζα.
Όπως μας λέχθηκε από το γραφείο της υφυπουργού παρά τω Προέδρω, Ειρήνης Πική, η οποία είναι η συντονίστρια των προσπαθειών για ένταξη της Κύπρου στο εν λόγω πρόγραμμα, η μοναδική προϋπόθεση που παραμένει σε εκκρεμότητα είναι να καταφέρει η Κυπριακή Δημοκρατία να πιάσει το όριο του 3% των αιτήσεων που απορρίπτονται ετησίως. Δηλαδή, στις 100 αιτήσεις που υποβάλλουν Κύπριοι κάτοχοι διαβατηρίων, να απορρίπτονται λιγότερες από τρεις. Η εν λόγω προϋπόθεση σχετίζεται με θέματα ασφαλείας και τη θέτουν οι ΗΠΑ για όλες τις χώρες που είναι ενταγμένες στο πρόγραμμα κατάργησης θεωρήσεων εισόδου. Πέρυσι, το ποσοστό απόρριψης αιτήσεων για εξασφάλιση βίζας από τις ΗΠΑ έφτασε στο 4,5%. Για φέτος τα αποτελέσματα των απορρίψεων θα ανακοινωθούν τον Ιανουάριο του 2025. Όπως εκτιμάται, η Κυπριακή Δημοκρατία είναι πολύ κοντά στο να πετύχει τον στόχο του 3%, γεγονός που θα ανοίξει τον δρόμο για εφαρμογή της συμφωνίας κατά τους πρώτους μήνες του 2025.
Λογισμικό και προσωπικά δεδομένα
Η συνεργασία μεταξύ Κυπριακής Δημοκρατίας και ΗΠΑ περιλαμβάνει διαβίβαση ταξιδιωτικών πληροφοριών. Προς αυτή την κατεύθυνση, οι ΗΠΑ θα παραχωρήσουν δωρεάν στη Δημοκρατία το σχετικό λογισμικό σύστημα/πλατφόρμα για τη συλλογή και ανάλυση των στοιχείων των επιβατών. Προς αποφυγή καταχρήσεων με τα προσωπικά δεδομένα των επιβατών που θα συγκεντρώνονται και θα τυγχάνουν επεξεργασίας, η συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και Κυπριακής Δημοκρατίας τέθηκε κάτω από το μικροσκόπιο της αρμόδιας επιτρόπου Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, Ειρήνης Λοϊζίδου Νικολαΐδου. Όλες οι εισηγήσεις της επιτρόπου έγιναν αποδεκτές και ενσωματώθηκαν στη συμφωνία που κύρωσε η ολομέλεια της Βουλής, τον περασμένο Ιούλιο.
Να σημειωθεί ότι το ΑΚΕΛ δεν ψήφισε το νομοσχέδιο που κύρωνε τη συμφωνία με τις ΗΠΑ αλλά τήρησε αποχή, εκφράζοντας έντονες ανησυχίες ως προς τη διαχείριση που θα τυγχάνουν τα προσωπικά δεδομένα των Κύπριων επιβατών που θα ταξιδεύουν στις ΗΠΑ.
Όπως εξήγησε ο βουλευτής του κόμματος, Γιώργος Κουκουμάς, το ΑΚΕΛ τήρησε αποχή όχι γιατί διαφωνεί με την ένταξη της Κύπρου στο visa waiver που θα διευκολύνει τους πολίτες, όπως είπε, αλλά λόγω της συμφωνίας για ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ Κυπριακής Δημοκρατίας και ΗΠΑ που απαίτησε η αμερικανική πλευρά καθώς και του τρόπου με τον οποίο συλλέγουν, αποθηκεύουν και επεξεργάζονται αυτά τα προσωπικά δεδομένα οι ΗΠΑ. Επεσήμανε δε την ανησυχία που εκφράστηκε από πλευράς δικαστηρίων και άλλων ευρωπαϊκών θεσμών για τη σχετική συμφωνία-ομπρέλα της ΕΕ και των ΗΠΑ όσον αφορά τη συμβατότητά της με τον χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων της ΕΕ. Ο κ. Κουκουμάς αναφέρθηκε, επίσης, στον διαφορετικό ορισμό που οι ΗΠΑ και η Κυπριακή Δημοκρατία έχουν για την τρομοκρατία και έφερε ως παράδειγμα την υπόθεση του Κούρδου Κενάν Αγιάζ που εκδώσαμε στη Γερμανία προκειμένου να δικαστεί για τρομοκρατία. Για τους ίδιους λόγους, ο ανεξάρτητος βουλευτής Κωστής Ευσταθίου καταψήφισε το νομοσχέδιο που κυρώνει την επίμαχη συμφωνία. Καταγγέλλοντας, παράλληλα, ότι η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας σε θέματα τρομοκρατίας είναι τέτοια ώστε να δημιουργείται μεγάλος κίνδυνος επέμβασης και καταπίεσης αγωνιζόμενων λαών.
Στρατηγικής σημασίας
Η συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ της κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας και της κυβέρνησης των ΗΠΑ για συνεργασία στον τομέα της χρήσης ταξιδιωτικών πληροφοριών υπογράφηκε στην Ουάσινγκτον στις 17/06/2024 και κυρώθηκε από τη Βουλή της Κυπριακής Δημοκρατίας στις 11/07/2024. Η υλοποίησή της θα αποτελέσει ένα άλλο σημαντικό βήμα προς την ενίσχυση των σχέσεων των δυο χωρών. Η συμφωνία είναι, επίσης, ιδιαίτερα σημαντική για την ασφάλεια της Κύπρου καθώς οι αρμόδιες κυπριακές Αρχές θα έχουν πρόσβαση σε αρχεία και ενημέρωση από κρατικές υπηρεσίες των ΗΠΑ και αντίστροφα, συντείνοντας έτσι στην άμβλυνση των κινδύνων που σχετίζονται με την εγκληματική και τρομοκρατική εκμετάλλευση των διεθνών ταξιδιών. Αναλύοντας και αξιολογώντας, παράλληλα, τις ταξιδιωτικές πληροφορίες που θα συλλέγονται ως μέσο καταπολέμησης της τρομοκρατίας και του σοβαρού εγκλήματος και άλλων απειλών κατά της ασφάλειας των συνόρων των δυο χωρών.
Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης χαρακτήρισε ιστορική τη συμφωνία, αναφέροντας ότι θα βοηθήσει στη συνεργασία των δύο χωρών σε διάφορους τομείς όπως στους τομείς της ενέργειας, των επενδύσεων, των εμπορικών σχέσεων. Η συμφωνία αποτελεί, σύμφωνα με τον Πρόεδρο, και μια αναγνώριση του ρόλου της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής ως ενός προβλέψιμου, σταθερού, αξιόπιστου εταίρου. «Και θεωρώ ότι είναι κάτι που ενισχύει ακόμη περισσότερο την υπόσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας», υπέδειξε.
Η συμφωνία
Η συμφωνία θεσπίζει το πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ των ΗΠΑ και της Κυπριακής Δημοκρατίας για την αξιολόγηση, επανεξέταση και ανταλλαγή ταξιδιωτικών πληροφοριών, καθώς και την ανάπτυξη αξιολογήσεων κινδύνων για την ταυτοποίηση συγκεκριμένων προσώπων που ταξιδεύουν διεθνώς και τα οποία ενδεχομένως να αποτελούν κίνδυνο για την ασφάλεια των συμβαλλομένων μερών. Μια τέτοια συνεργασία παρέχει στα δυο μέρη μεγαλύτερη δυνατότητα για την πρόληψη, τον εντοπισμό, τη διερεύνηση και τη δίωξη του εγκλήματος και διευκολύνει τα νόμιμα ταξίδια.
Ως υπεύθυνες για την εφαρμογή της συμφωνίας καθορίστηκαν οι ακόλουθες υπηρεσίες:
*Για τις ΗΠΑ το Υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας μέσω της Υπηρεσίας Τελωνείων και Προστασίας Συνόρων («DHS/CBP»).
* Για την Κυπριακή Δημοκρατία το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξεως, μέσω της Κυπριακής Μονάδας Στοιχείων Επιβατών. Η εν λόγω Μονάδα συστάθηκε δυνάμει ευρωπαϊκής οδηγίας με σκοπό τη συλλογή και επεξεργασία των δεδομένων των επιβατών για σκοπούς πρόληψης, ανίχνευσης, διερεύνησης και δίωξης τρομοκρατικών και άλλων σοβαρών εγκλημάτων.
Βάσει της συμφωνίας, η Κυπριακή Δημοκρατία και οι ΗΠΑ θα ανταλλάζουν ταξιδιωτικές πληροφορίες σε σχεδόν πραγματικό χρόνο, μέσω της κατάλληλης οδού, στον βαθμό που επιτρέπεται από τις ισχύουσες νομοθεσίες και πολιτικές, μόνο για τους ακόλουθους σκοπούς: (α) Παροχή αρωγής για την ταυτοποίηση αγνώστων κινδύνων ασφαλείας ή απειλών, (β) ανίχνευση ή εντοπισμό εγκληματικών δικτύων, δραστηριοτήτων και άλλων απειλών κατά της ασφάλειας των συνόρων, (γ) ταυτοποίηση και απαγόρευση εγκληματιών και άλλων απειλών κατά τη διέλευση των συνόρων και (δ) ταυτοποίηση προσώπων τα οποία ενδεχομένως να αποτελούν απειλή για την ασφάλεια των ΗΠΑ και της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Αμέσως μετά την έναρξη ισχύος της συμφωνίας, που τοποθετείται χρονικά αρχές του 2025, ΗΠΑ και Κυπριακή Δημοκρατία θα συζητήσουν και θα αναπτύξουν αμοιβαία επιπλέον συγκεκριμένα μέτρα για την εφαρμογή της. Τα μέτρα αυτά δυνατόν να περιλαμβάνουν:
* Συγκεκριμένες απαιτήσεις υλικού και λογισμικού εξοπλισμού.
* Τη σύνταξη και υπογραφή Συμφωνίας Ασφάλειας Διασύνδεσης.
* Ανάγκες και απαιτήσεις στελέχωσης και κατάρτισης.
* Διαδικασίες για την ανάπτυξη αξιολογήσεων κινδύνων για την ανταλλαγή ταξιδιωτικών πληροφοριών, καθώς και διαδικασίες για ανταλλαγή άλλων πληροφοριών και καλών πρακτικών.
* Μέτρα που αφορούν στην προσωπική ζωή και άλλα προστατευτικά μέτρα για τον αντίστοιχο χειρισμό ταξιδιωτικών δεδομένων ή και άλλων πληροφοριών που σχετίζονται με τη συμφωνία.
Ταξιδιωτική άδεια αντί βίζας
Στο πρόγραμμα κατάργησης βίζας των ΗΠΑ είναι ενταγμένες όλες οι ευρωπαϊκές χώρες πλην τριών: της Κύπρου, της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας.
Οι υπήκοοι των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών ταξιδεύουν στις ΗΠΑ με την επίδειξη της ηλεκτρονικής ταξιδιωτικής άδειας ESTA. Η ESTA (Electronic System for Travel Authorization) είναι η συντομογραφία της φράσης «Ηλεκτρονικό Σύστημα Ταξιδιωτικής Άδειας». Πρόκειται για ένα διαδικτυακό σύστημα αίτησης που ανέπτυξε η κυβέρνηση των ΗΠΑ για να προ-ελέγχει τους ταξιδιώτες του προγράμματος κατάργησης βίζας πριν τους επιτραπεί να εισέλθουν στις ΗΠΑ είτε αεροπορικώς είτε ακτοπλοϊκώς. Χωρίς αυτό το έγγραφο δεν τους επιτρέπεται η είσοδος. Η ηλεκτρονική αίτηση για την ταξιδιωτική άδεια πρέπει να υποβάλλεται το αργότερο 72 ώρες πριν από την αναχώρηση. Η ταξιδιωτική άδεια ισχύει για δύο χρόνια και πολλαπλές εισόδους. Απαραίτητη προϋπόθεση για την έκδοση της ταξιδιωτικής άδειας είναι ο αιτητής να διαθέτει βιομετρικό διαβατήριο (ηλεκτρονικού τύπου). Με την ταξιδιωτική άδεια ESTA ένας ταξιδιώτης μπορεί να επισκεφθεί τις ΗΠΑ για τουριστικούς, επιχειρηματικούς και ιατρικούς σκοπούς έως και για 90 ημέρες τη φορά κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις, όπως, για παράδειγμα, να κατέχει εισιτήριο επιστροφής ή συνέχισης του ταξιδιού του εκτός ΗΠΑ κτλ. Η ταξιδιωτική άδεια ESTA ισχύει μέχρι και δύο έτη και μπορεί να ανανεωθεί εύκολα.
Οι αεροπορικές εταιρείες
Οι αεροπορικές εταιρείες υποχρεούνται να διαβιβάζουν τα στοιχεία όλων των επιβατών τους στις αμερικανικές Αρχές την ημέρα της αναχώρησης. Η ενημέρωση γίνεται μέσω του συστήματος Advance Passenger Information System (APIS), ενός προηγμένου συστήματος πληροφοριών για τους επιβάτες. Μεταξύ άλλων, καταχωρούνται τα προσωπικά στοιχεία των επιβατών όπως όνομα, αριθμός διαβατηρίου, ημερομηνία γέννησης κ.λπ. και τα στοιχεία επικοινωνίας στις ΗΠΑ. Τα στοιχεία αυτά αντιπαραβάλλονται με τους λεγόμενους καταλόγους παρακολούθησης που έχουν στη διάθεσή τους οι αμερικάνικες διωκτικές Αρχές, οι υπηρεσίες πληροφοριών κ.ο.κ.
Οι χώρες που δεν χρειάζονται βίζα
Οι υπήκοοι των ακόλουθων χωρών μπορούν να εισέρχονται στις ΗΠΑ χωρίς βίζα και να παραμένουν εκεί έως και 90 ημέρες: Ανδόρα, Αυστραλία, Βέλγιο, Μπρουνέι, Χιλή, Δανία, Γερμανία, Εσθονία, Φινλανδία, Γαλλία, Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιρλανδία, Ισλανδία, Ιταλία, Ιαπωνία, Κροατία, Λετονία, Λιχτενστάιν, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Μονακό, Νέα Ζηλανδία, Ολλανδία, Νορβηγία, Αυστρία, Πολωνία, Πορτογαλία, Άγιος Μαρίνος, Σιγκαπούρη, Σουηδία, Ελβετία, Σλοβακία, Σλοβενία, Ισπανία, Νότια Κορέα, Ταϊβάν, Κίνα, Τσεχία και Ουγγαρία.
